‘Afscheid zonder dikke tranen’
21 oktober 2021 om 19:48Deel 8H
Intussen was het Staatse leger naar Wezel, net over de grens in Duitsland, getrokken om dat in te nemen. Vanuit die thuisbasis werden de Spanjaarden die in Midden-Nederland opereerden bevoorraad. Die coupe gelukte op 19 augustus 1629, zodat die bevoorrading stokte. De Spanjaarden trokken zich uit Midden-Nederland terug en verlieten kort nadat Frederik Hendrik de Spaanse basis in Wezel had veroverd ook de Schans in Woudenberg.
KORTE BEZETTING De regimenten van Raimonde Montecuccoli hadden er dus maar een weekje op Fortificatie De Schans gebivakkeerd. Onvoldoende om te integreren in de Woudenbergse gemeenschap. Wellicht maar gelukkig ook, anders hadden er misschien heden ten dage nog ‘Don Juannetjes’ of ‘Isabelletjes' en 'Diego’s’ in Woudenberg rondgelopen!!
En wellicht maar goed ook want men kon niet weten wat er ging gebeuren als een Spaanse soldaat een week lang of meer geen schot met zijn musket had gelost. Want hij hield van schieten en niet alleen met zijn musket! Zouden die Spanjaarden de Schans verlaten hebben met een ‘hola y adiós’. Het gelukkige feit is dat ze daarna nooit meer teruggekomen zijn.
FOUT GEN Ook het inbrengen van een fout gen bleek Woudenberg bespaard gebleven te zijn zoals in de buurt van Eindhoven was gebeurd en waar zekere families 400 jaar later nog de gevolgen van zouden ondervinden. Een zekere verandering in het DNA zorgde voor een afwijking die nu nog alleen voorkomt rond Eindhoven, het noorden van Nederland en in Spanje.
Dus geen haakbuscavaleristen meer die een rondje Schans maakten. Geen geblazen hoornsignaal op de vroege ochtenden en geen weerspiegeling meer van de zon op een regiment soldatenhelmen. Geen tamboers en trommelaars meer die marstempo's aangaven of er zo maar wat op los roffelden. Maar ook geen zoetelaars die hun waren niet alleen onder het krijgsvolk sleten, maar waar ook de dorpelingen hun 'nieuwigheidjes' zoals Paella en Tortilla de patatas opdeden. Waar kwam met pastinaak in de tuin patat ook alweer vandaan?
DUCATEN Het is de vraag of de uitbater op de Schans zijn ducaten altijd netjes van de Spanjaarden heeft ontvangen of dat het net zo ging als bij de horden vendeliers van het Staatse leger die in de voorgaande decennia meerdere malen hun aanwezigheid hadden laten blijken.
De ‘aanhang’ van de troepen zal naar verwachting ook met hun verplaatsing zijn meegetrokken. Dit zal tot grote vreugde bij dominee Ketelius hebben geleid die het gewicht van zijn zedenpreken weer tot gebruikelijk en aanvaardbaar niveau kon terugbrengen.
VERBETERINGEN Die terugtrekking van de Spaanse troepen stelde de Staten van Utrecht in de gelegenheid om de linie en de Schans nog verder te verbeteren. Deze werkzaamheden begonnen gelijk daarna in september, maar stokten weer. In december van datzelfde jaar werden de werkzaamheden, nadat slechts een gering aantal verbeteringen was aangebracht, zelfs geheel gestaakt.
Op 10 december 1629 ontving de Raad van Staten een brief van de aannemers van de schans van Woudenberg waarin zij vroegen hoe de betaling zou worden geregeld. De Staten van Utrecht konden het niet eens worden over de wijze waarop de kosten moesten worden verrekend omdat het niet duidelijk was wie voor de gemaakte kosten moesten opdraaien. Of de Woudenbergse aannemers hun geld ooit hebben gekregen vermeldt de geschiedenis niet.
De gruwelen en de misdrijven van het vreemde krijgsvolk die op de Veluwe en met name in Ede waren gepleegd werden als zo groot ervaren dat in het Kwartierreces van Veluwe van 1630 meegedeeld werd dat aan de ingezetenen van Ede vanwege de inval van de vijand op 13 juli 1629 aan de pachters een groot deel van de schuld werd kwijtgescholden. Of de Woudenbergers hiervan ook hebben meegeprofiteerd is niet te zeggen.
(vervolg in deel 8I)
Bronnen: wikipedia, Archief Oud Woudenberg, Klapperman 15 mei 1985, Hedendaagse Historie 1777 Deel XXII pag 288 I.Tirion, Ir W.H.M. Nieuwenhuis, genealogie online, fredbrouwer.nl
