‘Geestelijk tij op de Schans’

8 september 2021 om 14:52

Deel 7I

De geestelijke familie-tweestrijd, de Schans en Geerestein, had mogelijk ook zijn invloed op het voortbestaan van de ‘paapse stoutigheden’ die zich nog steeds in de Woudenbergse contreien (met name Voskuilen) afspeelden. Dit tot groot verdriet van de Wombargs’ predikant Gerrit Hendricksz. Bree, die ongetwijfeld op gezette tijden zijn opwachting op de Schans zal hebben gemaakt. Echter niet met het doel om zich het geestelijke welzijn van de schout, die daar zijn kantoor had, te bekommeren.

Bree vertrok in 1612 naar Overmeer, een gehucht onder Nederhorst den Berg.

PIETER VAN RUYTENBORCH Over de kerkelijke ligging van Judith Bentingh, behalve dan de reeds besproken kant van haar ouders, is eigenlijk niets bekend. Zij was eerst gehuwd met Pieter van Ruytenborch die oorspronkelijk net als zijzelf ook uit Oldenbroek kwam.

Hoewel in de genealogie van de familie Bentingh staat dat Pieter als volledige achternaam Van Ruytenborch tot Utrecht was stamde het geslacht Van Ruytenborch uit het Bentheims-Overijsselse geslacht Van de Clooster. Het familiewapen bestaat uit schild met 19 gouden rondjes op een rood veld, omgeven door 8 klavertjes.

Ergens tussen 1614 en 1620 moet deze Pieter al zijn overleden. Uit dit eerste huwelijk is een aantal kinderen geboren waarvan er twee met name genoemd worden: Geertruyt (naar de oma van moeders kant Van Zuylen van Nijevelt) en haar broer Adolph.

Laatstgenoemde kocht op 27 november 1630 hofstede De Roetert in Langbroek van zijn zuster Geertruyt. Adolph moet al voor 1641 zijn overleden omdat in een akte van 4 november 1641 over vererving gesproken wordt over Sabina Edmondt, weduwe van Jonkheer Adolph van Ruytenborch.

WALRAVEN VAN WEERDENBORCH Vervolgens trouwde Judith voor een tweede maal. Dit huwelijk werd gesloten met Walraven van Weerdenborch. Ook voor hem betrof het een tweede huwelijk (zie hierna).

In 1614 had Walraven kasteel Bruinenburg aan de Ekris met instemming van de Sint Jans Baptisten Kerk in Wijk bij Duurstede overgenomen van Geertruyt Pijnssen van der Aa. Hij was getrouwd met Agatha Bolle van Hamersfelt. Zij vermaakten bij leven het kasteel Bruinenburg aan de na hun overlijden nog levende oudste zoon. De rest vermaken zij aan hun zoon Symon en dochters Geertruyt, Machtelt, Arnolda, Anna en Joanna.

Agatha blijkt in 1622 te zijn overleden, waarna Walraven met de weduwe Judith Bentingh is getrouwd. Vanaf dat moment is hij bij Judith in Huisinghe Te Duijvestein op de Schans in gaan wonen. Dat huwelijk is kinderloos gebleven.

SCHOUT Zo ging Bruinenburg over op zoon Symon en zou tot 1701 in handen van de familie Van Weerdenborch blijven. Deze Symon van Walraven zou in 1655 Schout van Woudenberg worden en daarmee Frans van Triest opvolgen

In 1643 schreef Walraven in een verklaring ‘dat al zyn kinderen in het Sticht Utrecht zyn geboren en grootgebracht’ gevolgd door ‘dat zyn zoon Symon van Weerdenborch is geboren in Woudenberg op het huis Bruynenborch, eigendom van comparant’.

De Van Weerdenborchs waren wel degelijk bij het protestantisme betrokken. De relatie met de Sint Jans Baptisten Kerk heeft overigens betrekking op de gewone Protestantse Gemeente aldaar en is gerelateerd aan de naam van de kerk die vroeger aan Johannes de Doper gewijd was en daarom de naam St. Janskerk of Sint Jan Baptist meekreeg.

Tot zover het opschudden van het geestelijke kussen als het over de VIP’s van de Schans gaat.

KERKGESCHIEDENIS Dan weer terug naar de geschiedenis kort na het ingaan van het Twaalfjarig Bestand. Nadat dominee Bree in 1612 was vertrokken kreeg Woudenberg op rij een aantal predikanten van verschillend innerlijk gehalte. Dezen hadden er bovendien de gewoonte van gemaakt om hun namen, in navolging van Maarten Luther, die zijn naam vanaf 1517 als Martinus Eleutherius (voor criticaster uit het kamp van Karel V Mart de Leuteraar) schreef, te verlatijnsen.

(vervolg in deel 7J)

Bronnen: Jubileumboek, wikipedia, P. Koekkoek, docplayer