Johan de Kruiff, Annie Robbertsen en Ina Muller van werkgroep Woudenberg 75+1 jaar vrijheid. ,,Het programma is mooi in balans.''
Johan de Kruiff, Annie Robbertsen en Ina Muller van werkgroep Woudenberg 75+1 jaar vrijheid. ,,Het programma is mooi in balans.'' Marcel Koch

Duitsers ontwapend op [landgoed Den Treek

13 september 2021 om 10:56

Zo’n anderhalf jaar terug wreef de werkgroep Woudenberg 75 jaar Vrijheid zich in de handen. Zij had een dijk van een festiviteitenprogramma samengesteld om 75 jaar vrijheid te vieren. Zo zou er onder meer groots worden uitgepakt met de komst van de Polar Bears – de verkenners van de Britse 49e Infanterie Divisie die samen met de Canadezen Utrecht hebben bevrijd. Bij kruispunt De Poort, zo schetste het draaiboek, zouden de bevrijders van weleer het dorp met bravoure binnenrijden, net als op 7 mei 1945.

Maar het liep anders.


GEEN TWIJFEL Vanwege het rondwarende coronavirus verdween het beoogde vrijheidsfestijn compleet van de kalender, maar beslist niet uit de hoofden van de gedreven leden van de werkgroep. ,,De teleurstelling was groot dat we het evenement moesten afblazen, maar bij zowel de gemeente als bij de werkgroep was er geen enkel moment van twijfel: 75 jaar vrijheid zou en moest worden gevierd, dan maar een jaar later.’’

En zie. Nu corona minder hinderlijk op de eerste rang zit, kunnen de festiviteiten in het teken van inmiddels 76 jaar vrijheid wél doorgang - dit tot grote blijdschap van de werkgroep én gemeente. ,,Weliswaar is ten opzichte van vorig jaar het beoogde programma enigszins afgeslankt, maar wat is overgebleven is nog zeer de moeite waard’’, zegt Annie Robbertsen, bestuurslid van Stichting Oud Woudenberg, dat samen met het Cultuurhuis en Bibliotheek Eemland zich over de samenstelling van het programma boog.


IN BALANS Ina Muller van het Cultuurhuis - een vrolijke verbinder pur sang - is naar eigen zeggen trots op de waslijst aan activiteiten die zowel binnen als buiten plaatsvinden. ,,Het programma is in balans.’’ Ze somt op: wandelingen rond bijzondere historierijke plekken op landgoed Den Treek, fietstochten, lezingen, een filmavond, een ontmoetingsochtend met veteranen. ,,En we sluiten op 30 oktober het programma passend af met een vrijheidsconcert van Fidelio in de Camp.’’ Wat de filmavond betreft liet de organisatie het oog vallen op de indrukwekkende Duitse film Ballon uit 2018.

Muller: ,,Die keuze komt volledig op het conto van Annemieke Hoogland van het Filmhuis, zij heeft een fijn neusje voor goede en spraakmakende films.’’ Ballon gaat over een gezin dat de toenmalige communistische DDR (Oost-Duitsland) wil ontvluchten naar West-Duitsland (Bondrepubliek) met een zelfgemaakte heteluchtballon. De Kruijff, ex-voorzitter van Stichting Oud Woudenberg, is bekend met de speelfilm. ,,Hij is zeer de moeite van het bekijken waard.’’ En een resume van het volledige programma gevend: ,,De meest aansprekende oorlogsgebeurtenissen die in Woudenberg hebben plaatsgevonden, worden belicht.’’ Robbertsen brengt naar voren dat geïnteresseerden zich van tevoren dienen aan te melden. ,,Omdat we vanwege de nog geldende coronabasismaatregelen gebonden zijn aan een maximum aantal deelnemers per activiteit. Op een rondwandeling bijvoorbeeld mogen niet meer dan dertig personen mee.’’


BEVLOGEN VERTELLER Waarnemend burgemeester Yvonne van Mastrigt zal op dinsdag 21 september het over meerdere dagen uitgesmeerde bevrijdingsevenement openen. Daarna is het woord aan De Kruijff, detailkenner van de oorlogsgebeurtenissen aangaande Woudenberg en nabije omgeving. Voor wie hem nog niet kent: De Kruijff is een bevlogen verteller met een aangenaam stemgeluid en dito tempo.


Op de tweede verdieping van het Cultuurhuis gezeten aan de grote tafel in de Oudheidkamer draait Woudenbergs geschiedkenner alvast warm.

Hij dist voor het gehoor van de verslaggever, Ina en Annie het ene verhaal naar het andere op. Maar niet eerder dan dat hij heeft verteld dat het niet toevallig is dat de bevrijdingsactiviteiten in september starten. Op een document dat hij uit zijn lichtbruin lederen map tevoorschijn haalt, wijst hij aan. ,,Kijk, hierop staat dat de bevrijdingsfeesten in Woudenberg op woensdag 19 september 1945 startten met een Aubade door de kinderen van School I begeleid door het Harmoniegezelschap Fidelio. Dit document heb ik onlangs uit ons archief opgevist.’’

Kort daarop toont De Kruijff een kopie van een luchtfoto van landgoed Den Treek-Henschoten waar nog zichtbaar sporen liggen die naar de Tweede Wereldoorlog verwijzen zoals voormalige loopgraven, enkele bunkers en het Schijnvliegveld dat de Duitsers hadden aangelegd om de aandacht van vliegveld Soesterberg af te leiden. Hij verduidelijkt: ,,De Duitsers asfalteerden in de zomer van 1940 de landingsbanen van vliegveld Soesterberg en schilderden deze banen met de camouflagekleur groen. Tegelijk bouwden de Duitsers op de grens van Woudenberg en Leusden een schijnvliegveld ten einde de geallieerden op een dwaalspoor te zetten. Maar na enige tijd informeerde het verzet Engeland hierover, waardoor het eigenlijke vliegveld op Soesterberg doel bleef. Op één van de rondwandelingen, er zijn er vier, gaan we dit terrein van 150 hectare bezichtigen.’’

De overige rondwandelingen – met knapzak – brengt de wandelaar naar de Grebbelinie, de Pyramide van Austerlitz en het Henschotermeer. Ook zijn er twee fietstochten: langs de wederopbouwboerderijen en een rondje bevrijd Woudenberg.


AFGEMARCHEERD De voorbije jaren deed De Kruijff – geboren acht jaar na de oorlog – intensief en secuur onderzoek naar de oorlogsbewegingen op het landgoed Den Treek-Henschoten, hetgeen in samenwerking met Harry Ruys, oud-directeur van Kamp Amersfoort en Ronald Polak van de Historische Kring Leusden onder meer leidde tot een informatief en lezenswaardig boek, getiteld Afgemarcheerd. Het boek geschreven door Polak verscheen in maart 2018. De Kruijff: ,,Ik heb de afgelopen tien jaar onder meer veel ooggetuigen geïnterviewd over wat er op het landgoed gedurende de oorlog is voorgevallen. De geïnterviewden, die destijds kind waren, waren zeer bereidwillig en openhartig.’’

,,Daarnaast is aan de hand van vrijgekomen archieven en met name luchtfoto’s veel informatie bekend geworden. In de lezing Afgemarcheerd zal ik uitgebreid ingaan op hoe de 13.000 Duitse soldaten op landgoed Den Treek werden ontwapend en afgemarcheerd werden naar de Duitse Wadden’’, zegt De Kruijff die het landgoed op zijn duimpje kent. Niet zo verwonderlijk, het is immers zijn geboortegrond. ,,In de nabijheid van het Schijnvliegveld ben ik geboren. Den Treek was mijn geliefde speelterrein. Ruimte zat.’’

Zijn ouders, vervolgt De Kruijff, bestierden een boerderij op het landgoed. ,,Een gemengd bedrijf met weinig mechaniek.’’ Hij groeide er op met drie zussen (allen ouder) en één broer (jonger). Nee, zijn ouders hebben hem nooit over de oorlog verteld. Te pijnlijk, te veel leed meegemaakt, vermoedt hij. ,,Op de hooizolder zag ik als kind op de muren wel de inscripties van de evacués of onderduikers, maar als ik ernaar vroeg hield mijn vader de lippen stijf op elkaar. Hij was daarin niet de enige. Buurtgenoten zwegen ook. Je moet niet vergeten dat het laatste oorlogsjaar een heel vervelende en grimmige periode was. De Duitsers, opgejaagd vanuit de Ardennen, werden steeds wantrouwiger. Mijn vader heeft gedurende de oorlog aan de Duitsers altijd een groot deel van de oogst moeten afstaan, daar had hij uiteraard flink de balen van. Wanneer ik mij voor deze periode ben gaan interesseren? Feitelijk pas na mijn pensionering. Naast mijn accountantsbedrijf had ik een kwekerij met 50.000 bomen, één van mijn medewerkers was een buurjongen van mijn moeder en die wist mij haarfijn te vertellen wat er op het landgoed tijdens de oorlog was voorgevallen. Van hem kreeg ik ook wat spullen die hij op het landgoed gevonden had, zoals een helm en munitie. Nadien ben ik mij steeds meer gaan verdiepen in de materie.’’


Momenteel legt De Kruijff met de eerdergenoemde Polak en Ruys de laatste hand aan weer een boek over de oorlogsperikelen op landgoed Den Treek-Henschoten. Het boek met de titel Afgegrendeld zal eind dit jaar verschenen.



KADER

Programma Woudenberg 75+1 jaar vrijheid

21 september Openingsfestiviteiten met lezing Afgemarcheerd

Tijd: 15.00 uur - 16.30 uur

Reserveren verplicht via info@cultuurhuiswoudenberg.nl

22 en 25 september Wandeling schijnvliegveld

Tijd: 14.00 uur - 17.00 uur

23 september Lezing Michel Oskam ’Twee levens komen samen’

Tijd: 20.15 uur - 22.00 uu

Reserveren verplicht via info@cultuurhuiswoudenberg.nl

25 september Op de koffie bij veteranen

Tijd: 10.30 uur - 12.00 uur

Reserveren verplicht via: info@cultuurhuiswoudenberg.nl.

25 september Vrijheidslunch

Tijd: 12.00 uur

Reserveren verplicht via: info@cultuurhuiswoudenberg.nl. 

30 september Historisch Kijkcafé lezing Afgemarcheerd

Tijd: 20.00 uur - 21.30 uur

2 en 20 oktober wandeling Pyramide Austerlitz

Tijd: 10.00 uur - 12.30 uur

5 oktober Wandeling Pothbrug - Bruinenburg

Tijd: 14.00 uur - 16.30 uur

9 oktober Fietstocht bevrijd Woudenberg

Tijd: 10.00 uur

12 en 30 oktober Wandeling rond Henschotermeer

Tijd: 14.00 uur - 16.00 uur

Locatie: Henschotermeer

14 oktober Themafilm Filmhuis ‘Ballon’

Tijd: 20.15 uur - 22.00 uur

Reserveren kan via: filmhuiscultuurhuiswoudenberg@gmail.com.

16 oktober Fietstocht wederopbouw boerderijen

Tijd: 13.00 uur - 16.30 uur

30 oktober Vrijheidsconcert Fidelio

Tijd: 19.30 uur

Kaarten voor het bevrijdingsconcert van 30 oktober zullen per 1 oktober beschikbaar zijn via de website van Fidelio (www.fideliowoudenberg.nl) à € 15 per stuk. Voor de rondwandelingen dienen mensen zich aan te melden via aanmelding@oudwoudenberg.nl

Johan de Kruijff is een bevlogen verteller met een prettig stemgeluid.
Op landgoed Den Treek zijn 4 rondwandelingen