‘Houtstook is de grootste bron van fijnstof’

19 september 2021 om 07:31 Natuur en milieu

WOUDENBERG Ze kunnen het niet vaak genoeg benadrukken: houtstook is de grootste bron van fijnstof en dus schadelijk voor onze gezondheid. Ze zijn Marvin Tjon van Luchtwachters Delft en Mark Lie-A-Kwie, zelfbenoemd fijnstofman in Woudenberg. Hun missie: schone en gezonde lucht.

Begin 2018 ziet Marvin Tjon een oproep in de lokale krant in zijn woonplaats Delft over een groep burgers die zich zorgen maakten over de luchtkwaliteit. ,,Luchtvervuiling heb ik altijd al een interessant onderwerp gevonden, ook op academisch niveau’’, laat Tjon weten. ,,Daarbij kwam dat ik in de jaren daarvoor steeds vaker de ramen moest sluiten vanwege vieze lucht van buiten. De oproep sloot dus perfect aan. Ik ben naar de bijeenkomst gegaan en sindsdien maak ik deel uit van de vaste groep Luchtwachters.’’

Wat doet een luchtwachter? ,,Ons doel is ervoor te zorgen dat de lucht schoon en gezond is. Dat doen we op verschillende manieren. Ten eerste wijzen we op de noodzaak van schone lucht, waar we via onze ademhaling allemaal van afhankelijk zijn. We waarschuwen dat verontreinigde lucht schadelijk is voor de gezondheid. Soms met ludieke acties, zoals de Eerlijke Scooter, waar een lange uitlaat op zit, die naar voren gedraaid is richting het gezicht van de scooterrijder. We hebben met bewoners uit de regio een meetnetwerk opgericht om zelf de lucht te meten. Met de gegevens adviseren we de politiek om milieuvriendelijk beleid te voeren.’’

Op 9 oktober geef je een workshop fijnstofmeters maken in Woudenberg in het kader van WAUW!denberg. Waarom zijn fijnstofmeters belangrijk? ,,Van alle vormen van luchtverontreiniging behoort fijnstof, microscopisch kleine zwevende vaste deeltjes, tot de gevaarlijkste. De techniek is nu zo vergevorderd dat met relatief goedkope sensors fijnstof best nauwkeurig is te meten. Niet alleen de overheid, maar ook jij en ik kunnen dus fijnstof meten.’’ 

Maak jij je zorgen over het effect van lokale luchtvervuiling op de gezondheid van bewoners? ,,Er is geen veilige ondergrens voor fijnstof. Dat betekent dat alle fijnstofdeeltjes die je inademt in principe schade aan het lichaam kunnen veroorzaken. De kleinste deeltjes stoppen niet bij de longen, maar stromen door naar andere organen, zelfs tot in de hersenen of de baarmoeder, en van daaruit naar een baby. De lucht is absoluut minder grauw sinds de jaren ‘80, maar er zijn wetenschappelijke aanwijzingen dat er juist vanaf het huidige niveau nog relatief veel gezondheidswinst valt te behalen.’’

Welke maatregelen moeten er worden genomen voor een betere luchtkwaliteit? ,,Onderzoek wat de grootste bronnen van fijnstof zijn op leefniveau. Op nationaal niveau zijn dat verkeer, houtstook en landbouw, maar de verdeling verschilt per regio. Thuiswerken blijkt uiterst effectief om de uitstoot van verkeer te verlagen. Houtstook is de laatste jaren toegenomen en is inmiddels de grootste bron van fijnstof. Toch wordt daarop vaak met ongeloof gereageerd. De eerste stap is dus om houtstook als bron van luchtvervuiling te erkennen.’’

,,Toen ik begon met zelf fijnstof meten besefte ik pas echt dat als je iets ruikt, er potentieel schadelijke deeltjes je neus in zijn gegaan. Dat is wezenlijk anders dan objecten op afstand zien. Als je ramen en deuren sluit omdat het buiten stinkt, stijgt de CO2-concentratie binnen een half uur naar een ongezond niveau. Wat een dilemma! Overlast moet je altijd melden, anders bestaat het probleem niet en blijft het beleid zoals die is. Jezelf laten stikken is geen oplossing.’’ Ten slotte: ,,Trap niet in wondermiddeltjes om de lucht te verschonen, zoals fijnstofzuigers en antistikstofverf. Kost een hoop geld en het reinigende effect blijkt uiteindelijk nihil.’’

’Het gaat om bewustwording’
Pontificaal op tafel in huize Mark Lie-A-Kwie staat een fijnstofmeter. ,,Zodra er in de buurt hout wordt gestookt slaat mijn fijnstofmeter onmiddellijk uit.’’ Hij kijkt daar allang niet meer van op, maar ergerlijk blijft het wel. ,,Mensen die hout stoken realiseren zich niet hoe schadelijk dit is voor het milieu en voor de gezondheid. Ook ik heb lang gedacht dat het geen kwaad kon, tot ik mij er tien jaar geleden in ben gaan verdiepen. Hout stoken zou eigenlijk verboden moeten worden.’’

Lie-A-Kwie zal luchtwachter Tjon tijdens de workshop bijstaan. ,,Tot dusver heb ik in Woudenberg acht fijnstofmeters bij particulieren geplaatst. Uiteraard hoop ik dat er meer bijkomen. Ach, het gaat mij niet zo zeer om de fijnstofmeters, maar om de bewustwording. Mensen die bijvoorbeeld hout stoken hebben geen benul hoe smerig het is. Natuurlijk ligt hier een belangrijke taak voor de overheid en gemeente, maar zij verstrekken nauwelijks of geen informatie of nog erger: erkennen het probleem niet. Een jaar terug heb ik hierover vragen gesteld aan de gemeente Woudenberg, maar uit de antwoorden maak ik niet op dat het ze ernst is. We willen schone lucht daar gaat het om, maar ondertussen heeft Woudenberg het Schone Lucht-akkoord nog niet ondertekend.’’ Het Schone lucht akkoord is een akkoord tussen Rijk, provincies en gemeenten. Het akkoord bevat een pakket aan maatregelen om de lucht in Nederland schoner en gezonder te maken. ,,Het is een wassen neus, maar wel een intentieverklaring dat je als gemeente iets aan luchtvervuiling wil doen.’’

De workshop fijnstofmeters maken vindt op zaterdag 9 oktober van 13.30 tot 15.30 uur plaats in het Cultuurhuis. Aanmelden kan tot 24 september via wowauw@luchtwachtersdelft.nl. Deelname bedraagt 25,00 euro per persoon inclusief fijnstofmeter.