Puzzeldoos Laanzicht
Puzzeldoos Laanzicht Ot Beigelsteijn

‘Geen genoeg van al die spelletjes’

29 mei 2020 om 22:20

Deel 37D


Kaartspelen zijn eveneens van alle eeuwen. En als zo ooit op Laanzicht zijn gespeeld dan zullen ze door de Franse gouvernantes als Barbuse of Bésigue zijn meegebracht. Als het zo is dan is het nog maar de vraag of die bij een schriftgetrouwe burgemeester, die ook nog eens voorzitter van de kerkvoogdij was, paste. Kaarten als gokspel waarbij de vroomheid van ruitenvrouw Rachel in het geding is zeker niet! Laat staan de kaartmanie waarbij spelers zich inclusie hun relaties kunnen ruïneren.


BOERENSCHROOM Andere vormen van kaartspelletjes zijn er gezien de overgeleverde exemplaren zeer zeker gespeeld. Ook die werden soms met dobbelstenen gecombineerd. Zie hierbij op het door Louki Eschauzier gerestaureerde spelletje Boerenschroom waarvoor ze eigenhandig de twee vervangende dobbelstenen met afwijkende ogenaantallen heeft vervaardigd. Het spelletje kon met 8 personen worden gespeeld. Het paste goed bij de Laaners want er kwam onder meer een burgemeester, een secretaris, een veldwachter, een klerk, een rijks-ontvanger en boeren in voor. Op de kaart van de burgemeester staat bijvoorbeeld de tekst: "Al is eenieder niet content, Ik trek gerust mijn traktement. Geen Burgemeester is zoo goed, Dat hij aan iedereen voldoet".


De kritiek op de rijks-ontvanger is dat hij de ‘arme’ boeren die Woudenberg rijk was laat betalen. En die ervaring had men met Rossyn de Vos als ontvanger van de accijns op tabak al aan het begin van de negentiende eeuw gehad.


POPPEN Tijdens de industriële revolutie kwamen ook de speelgoedfabrieken opzetten, met name in Duitsland. Het houten speelgoed dat daar vandaan kwam zal ook op Laanzicht zijn ingang hebben gevonden, evenals de poppen die door Mien, Cor en Greetje zijn gekoesterd. De overgebleven exemplaren zijn daar voorbeelden van.


Aanvankelijk waren de poppen van geglazuurd porselein, maar dat duurde niet lang. Al snel bleek het bisque of biscuit (ongeglazuurd porselein) beter om details op aan te brengen. Een belangrijke Parijse ontwerper was Pierre-François Jumeau die het wezen van de pop veranderde. De meisjesachtige dame (poupée) werd omgevormd tot het damesachtige meisje, de ‘bébé’. Bovendien verbeterde hij het mechaniek van bewegen van armen en benen (kogelgewricht met elastiek). Later brachten De Beauforten de poppen mee uit Duitsland waar betere kwaliteit voor aanzienlijk minder geld werd gefabriceerd.


Over het mechanische speelgoed van toen is geen informatie bewaard gebleven. Van zelfkappende of pratende poppen of zichzelf voortbewegende exemplaren met veer en opwindmechanisme zijn geen exemplaren teruggevonden. Wel van de oude puzzeldoos.


En dan Perry’s Spel van 16. Het kan door een onbepaald aantal personen worden gespeeld doch de doos bevat rondjes met cijfers voor 4 personen. Bij meer personen zijn meer dozen nodig. Het gaat om de 1-en, die apart worden gelegd en waarop na afroep de daaropvolgende cijfers worden geplaatst. Op Laanzicht zal het met de kleinkinderen zijn gespeeld omdat het spel pas bekend is vanaf 1913. Hoe het doosje Criterion lucifers in het spel terecht is gekomen is een raadsel. Dat is vast toegevoegd toen het spel door de nazaten tijdens de Tweede Wereldoorlog is gespeeld. De lucifers kwamen namelijk met de soldaten mee uit Canada.


KERKHOFS JB hield er met name in zijn laatste jaren de gewoonte op na om op gezette tijden met zijn kleinkinderen naar een speelgoedwinkel in Utrecht te gaan. In dit verband kwam de naam van Kerkhofs naar voren, maar dit is niet geheel zeker. Het speelgoed bleef wel op Huize Laanzicht gestationeerd.


Tinnen soldaatjes zijn ook niet in de nalatenschap gevonden. Er waren dan ook geen Beauforten op Laanzicht met militaire ambities, behalve Maus die bij de Koninklijke Marine was. Echter het spelletje Zeeslag was nog niet uitgevonden. Mogelijk dat in de tijd van de Engelse oorlogen en Napoleon al een variant bestond maar die zal op Laanzicht onbekend zijn geweest.


(vervolg in deel 37E)


Bronnen: Archief fam. De Beaufort, L. Eschauzier – van den Bosch, Archief Oud Woudenberg

Foto:

Perry's Spel van 16 met het doosje Criterion lucifers dat niet in het spel thuishoort maar waarschijnlijk later is toegevoegd.