Indrukwekkende expositie in het Cultuurhuis tijdens de Week tegen geweld

WOUDENBERG Het Woudenbergse Cultuurhuis biedt tijdens de Week tegen geweld plek aan een indrukwekkende expositie. Daar zijn in de laatste week van november kunstwerken te zien van mensen die slachtoffer zijn van huiselijk geweld en/of seksueel misbruik. ,,Een confronterende expositie, maar ook een die laat zien hoe veerkrachtig een mens kan zijn en zo inspireert en hoop geeft.''

André van der Velde

De tentoonstelling is opgezet door Esther Veerman, oprichter van de Stichting Kunst uit geweld, in opdracht van de gemeente Woudenberg. Het is het tweede jaar op rij dat de gemeente - samen met onder meer de bibliotheek, veilig thuis, jeugd-punt en de Kleine Schans - allerlei activiteiten tijdens de week tegen geweld organiseert. Doel van de week is Woudenbergers bewust te maken van de signalen van huiselijk geweld en de langdurige en verstrekkende gevolgen ervan. Andere doelstelling is het verlagen van de drempel om hulp te zoeken.

De 51-jarige Sliedrechtse emeritus predikant en kunstenaar is blij met het Woudenbergse initiatief. ,,Het is uitermate belangrijk dat er aandacht wordt besteed aan de strijd tegen huiselijk geweld en seksueel misbruik. Sinds #metoo lijkt het wel alsof er wat gemakkelijker gepraat wordt over deze thema’s, maar dat is maar ten dele waar. Voor veel slachtoffers is het nog steeds vreselijk moeilijk om met hun verhaal naar buiten te komen. Vooral vanwege gevoelens van schaamte en schuld of het idee dat ze in gevaar zullen zijn wanneer ze voor het eerst zullen praten.’’

FEILLOOS Veerman weet als geen ander waar ze over praat. Als kind werd ze jarenlang misbruikt. ,,Zo klein als ik was, had ik feilloos door dat het niet klopte. En hoewel ik geen taal had of woorden om schaamte of schuldgevoel te benoemen, voelde het wel diep van binnen alsof ik een slecht kindje was. Dat nestelde zich ook diep in mij. En liet mij achter met een intens gevoel van minderwaardigheid.’’

Pas toen ze op kamers ging wonen, stopte het misbruik. Ze kreeg een relatie en stichtte een gezin, maar haar trauma’s waren niet weg en daar kreeg haar omgeving uiteindelijk ook mee te maken. ,,De eerste keer dat ik met mijn baby in de psychiatrie belandde, praatte ik ook voor het eerst over het misbruik. Mijn familie had daar problemen mee en liet mij in de steek. Maar ook vrienden konden het niet aan. Ook in latere jaren vonden mensen het zwaar om ons heen te blijven staan. Er waren echter altijd wel enkele lieve vrienden die me trouw kwamen bezoeken als ik weer thuis was na een opname. Dat kleine groepje heeft, samen met mijn man mijn leven gered. En’’, vult ze zichzelf aan, ,,mijn enorme drive om er als moeder te zijn voor mijn kind.’’

STICHTING In 2011 deed Veerman in New York mee aan een internationale tentoonstelling met kunstwerken van mensen die seksueel misbruik hebben meegemaakt. Daarvan was ze diep onder de indruk en eenmaal terug in Nederland wilde ze het idee ook hier vorm geven. Zo ontstond de Stichting Kunst uit geweld. ,,Deze stichting biedt mensen die huiselijk geweld of seksueel misbruik hebben meegemaakt een online platform om hun verhalen te delen door middel van kunst.’’ Op de website kunstuitgeweld.nl staan werken van zo’n dertig kunstenaars. De stichting verzorgt ook congressen, lezingen, workshops en exposities en werkt samen met tal van gemeenten, waaronder nu dus ook Woudenberg.

WOUDENBERG Veerman heeft uit de werken van de aan het platform verbonden kunstenaars de expositie in Woudenberg samengesteld. Hun persoonlijke verhalen zijn op de meest uiteenlopende wijzen vormgegeven. ,,Zo is er Iphone-art van de Amersfoortse beeldend kunstenaar Mariëtte Schrijver. Haar kunst drukt een verlangen uit naar vrijheid'', licht ze toe. ,,Carla doet mee met twee voor haar kenmerkende grillige en kleurrijke schilderijen en Mabel laat drie kleine sculpturen zien. En er zijn nog verschillende sculpturen van iemand die anoniem wil blijven. De verwarring en de pijn die uit die beelden spreekt, vind ik ongelooflijk krachtig weergegeven.'' Ook gedichten maken deel uit van de expo, onder anderen van Ingrid von Weersch. ,,Haar gedichten zijn heel indringend. Ze bracht twee jaar geleden de bundel ‘In de zon’ uit. De zon staat voor haar voor positiviteit, voor kunnen helen van een trauma.’’ Ook enkele schilderijen en gedichten van Veerman zelf maken deel uit van de tentoonstelling.

STAP Aan de expositie doen ondanks een oproep van Veerman geen Woudenbergers, Scherpenzelers of Renswoudenaren mee. Daar kijkt ook ze niet van op. ,,Het is (nog) heel erg moeilijk om met een verhaal over huiselijk geweld of seksueel misbruik naar buiten te komen’’, stelt ze. ,,Misschien dat de tentoonstelling mensen wel kan helpen om deze stap te durven zetten. Deelnemers die al eerder aan een tentoonstelling hebben meegedaan, vertellen wel hoe het hen heeft geholpen in hun weg naar heelwording. Zo vertelde een deelneemster me dat ze van tevoren ongelooflijk bang was geweest om mee te doen, maar dat ze achteraf blij was dat ze die stap toch had gezet.’’

VEERKRACHTIG De tentoonstelling behandelt weliswaar zware thema’s, maar heeft ook duidelijk een positieve insteek. ,,In onze maatschappij worden geweld en de gevolgen ervan nog te veel gemarginaliseerd. De expositie laat aan de ene kant dan ook zien hoezeer geweld gewoon is, en hoe verstrekkend de gevolgen zijn. Maar wat ik altijd weer zo bijzonder vind, is hoe krachtig en ook gewoon creatief en mooi, mensen een weg eruit weten te vinden. Veel van de mensen die geweld hebben doorgemaakt weten van hun leven succesvolle levens te maken, ondanks de butsen die zij opgelopen hebben. Zij zijn voorbeelden van hoe veerkrachtig een mens kan zijn.’’

Veerman hoopt dat veel Woudenbergers de tentoonstelling zullen bezoeken. ,,Wat ik hoop is dat het hen zal helpen om iets meer te begrijpen van de langdurige gevolgen van huiselijk geweld en seksueel misbruik. Na één keer vertellen ben je er niet. De gevolgen van trauma gaan in elke vezel van je bestaan zitten en dat is eigenlijk wel levenslang, hoe goed je er ook mee om leert gaan. Toch is er wel degelijk herstel mogelijk en de mensen die erover leren vertellen, hebben zoveel kracht. Dat straalt de tentoonstelling ook echt uit.’’

De expositie is vanaf maandag 25 november tot en met vrijdag 29 november te bezichtigen tijdens de openingstijden van het Cultuurhuis in Woudenberg, zie ook de website cultuurhuiswoudenberg.nl. Meer informatie over de deelnemende kunstenaars is te vinden op de website kunstuitgeweld.nl.